Op Zwijnsbergen – ten noordoosten van de bebouwde kom van Elst – ligt het zogenaamde MOB-complex. Voorheen een opslagplaats voor Defensie, ruim 14 ha. groot en sterk omheind. Sinds de jaren 90 is het terrein verlaten.
Het Rijk heeft aangegeven van dit terrein af te willen. De Werkgroep Milieubeheer Rhenen (WMR), de projectgroep “M(OB) naar de Natuur” en anderen zien hier een kans om dit terrein toe te voegen aan de Plantage Willem III.
“Update MOB-complex”
Klik voor de presentatie
Door André Homma, november 2018
Op 28 november 2018 is door André Homma tijdens de thema avond van de Dorpsraad Vereniging Dorpsbelang Elst (DVDE) een presentatie gegeven over de huidige stand van zaken van het MOB-complex in Elst.
“MOB naar de natuur”
Door Sander van Opstal en Ellen Appeldoorn, februari 2018
Eind december is de MOB-petitie-website afgerond met ca 500 handtekeningen. De schriftelijke ondertekeningen in Elst en Rhenen leverden nog eens ruim 400 handtekeningen op. Onze actiegroep “MOB naar de natuur” dankt alle ondertekenaars voor deze steunbetuigingen.
De nieuwe eigenaar van het terrein, Zesruit BV, heeft van ons gemeentebestuur tot maart uitstel gekregen voor het indienen van een ontwerp (planschets) van zijn beoogde plannen met het gebied. Volgens wethouder Van den Berg zal dit plan moeten aansluiten op de uitkomst van de bijeenkomst van 11 september j.l. in het Huis van de Gemeente, waar Elsterse inwoners overduidelijk kozen voor natuur als nieuwe bestemming van het MOB-complex.
Door het uitstel van de termijn van indiening van die planschets lijkt het ons nuttiger om onze 900 handtekeningen rond de gemeenteraadsverkiezingen van maart aan ons nieuwe gemeentebestuur aan te bieden.
Wij vernamen, dat Zesruit BV mogelijkheden ziet om gebruik te maken van een zgn. “Kruimelvergunning” om zijn plannen te verwezenlijken. Dat wetsartikel van de Nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (Besluit Omgevingswet, art. 4) is bedoeld om toepassing van B & W te verkrijgen om voor een bepaald project van het bestemmingsplan af te wijken. Hierbij is de toestemming van de Gemeenteraad niet nodig, terwijl er ook geen goede ruimtelijke onderbouwing behoeft te worden opgesteld. Tijdens een openbare bijeenkomst op 19 december in het Huis van de Gemeente met als thema “Natuur en Recreatie” in Rhenen werd in de wandelgangen door zowel burgemeester Van der Pas als wethouder Van den Berg toegezegd, dat voor het MOB-terrein geen sprake zal zijn van gebruikmaking van deze Kruimelvergunning.
Ook in 2018 zullen wij doorgaan met ons streven bij gemeente Rhenen, de provincie Utrecht, het Overlegorgaan nationaal Park De Utrechtse Heuvelrug en allerlei natuurorganisaties om de natuur in dit MOB-gebied (vastgelegd in de NNN-status) te handhaven, dus natuur te behouden en ook toegankelijk te krijgen voor bewoners van Elst en andere natuurgenieters.
Pas als wij vernomen hebben (in februari/maart 2018), wat de nieuwe plannen van Zesruit inhouden, zullen wij zeker onze mogelijkheden gaan onderzoeken en bespreken met belangengroepen om daarna verdere stappen te ondernemen.
Beste natuurliefhebbers,
Door Anneke Dijkstra
Na de succesvolle bijeenkomst over de toekomst van het MOB-complex op 11 september jl. in Het Huis van de Gemeente in Rhenen is met overweldigende meerderheid gebleken dat de bewoners van Elst kiezen voor: MOB naar de natuur.
Uit de reacties tijdens de bijeenkomst is voor raadsleden en projectontwikkelaars maar één conclusie te trekken: Het MOB-complex moet bestemming ‘natuur’ krijgen.
In Elst zijn er tal van (goedgekeurde) mogelijkheden voor woningbouw die ingevuld moeten worden. Ga hiermee aan de slag en laat het MOB-complex met rust! (zie voor mogelijkheden de laatste pagina van het bijgevoegde document)
Zie voor meer informatie over de natuurwaarde van de Plantage Willem III en onze plannen voor het MOB-terrein het bijgevoegde document over natuurbescherming en het MOB-complex en het schetsontwerp van het MOB-complex.
Beste natuurvrienden,
Door Wim van Zanten
Na de vorige update van 28 juni aan de werkgroep “MOB naar de Natuur” en de bezichtiging van het MOB-terrein op 29 juni vinden we het nodig om een breder publiek via mailadressen te informeren over de laatste ontwikkelingen.
Na onze gesprekken met NMU (Natuur en Milieufederatie Utrecht) en UL (Utrechts Landschap) is onze actiegroep op het idee gebracht om ook een vorm van extensieve recreatie voor te stellen in onze voorlopige opzet voor een nieuwe toekomst van het MOB-complex. Wij menen dat we onze dorpsgemeenschap en vooral ook de jeugd hiermee een plezier doen.
Onderstaand vindt u onze ideeën uitgewerkt in een zogenaamd inrichtingsplan, dat we op 11 september aanstaande met de wethouder willen bespreken.
U komt toch ook naar die avond in Het Huis van de Gemeente te Rhenen? Houd ook de informatie in de RBC in de gaten!
Belangrijk uitgangspunt: Wij kiezen voor NATUUR met NATUURGERICHTE RECREATIE. Daarbij blijft onze voorgestelde bestemmingswijziging naar NATUUR overeind staan!
Het MOB-terrein grenst 3-zijdig aan de Plantage Willem III en is er destijds door Defensie aan onttrokken. Nu is er de unieke kans om het “terug te geven” aan de Plantage Willem III, zodat het aanstaande “Nationaal Park Heuvelrug” van Gooimeer tot Grebbeberg hier geen onderbreking ondervindt en de fauna en flora op de Plantage Willem III niet verstoord gaat worden maar juist meer mogelijkheden krijgt.
De feitelijke situatie op het MOB-terrein is nu natuur, alleen heeft het formeel nog niet die status. Op de Plantage Willem III wordt de rust nu niet verstoord vanuit het MOB-terrein. Dat zou zo moeten blijven!
Deze keuze voor natuur betekent:
- De gebouwen worden gesloopt en de verharding wordt verwijderd.
- Het oostelijk deel, grenzend aan de Plantage Willem III, wordt een grote open ruimte met droog schraalgrasland, dat in westelijke richting overgaat in struweel, kleine bosschages en het bestaande bos. Daardoor ontstaat een samenhangend gebied met de Plantage Willem III en de aangrenzende bosgebieden op de Heuvelrug. Om die open vlakte te verkrijgen zal er gekapt moeten worden. UL stelt voor om ook een natuurakker aan te leggen met rogge- en akkerkruiden. Langs de randen worden brede stroken eenjarige bloemen ingezaaid, zodat die akker niet alleen mooi is om te zien, maar ook goed is voor vogels en insecten.
- Het honden-losloopgebied, grenzend aan Zwijnsbergen, wordt als zodanig gehandhaafd.
- Hekken rondom het complex worden verwijderd en er komt een veekerend raster.
- Openstelling van het terrein biedt allerlei mogelijkheden:
- Een mooie wandelroute door een deel van het terrein, die bij voorkeur ook langs de natuurakker loopt en aansluit bij de wandelroute op de Plantage Willem III.
- Een deel van de route kan geschikt gemaakt worden voor rolstoelgebruikers.
- Honden zijn welkom, mits aangelijnd.
- Aan de zuidkant, bij de entree, kan een informeel speelbos voor kinderen van Elst en omstreken worden aangelegd. Het voorstel is om dat toekomstige speelbos samen met de schoolkinderen van Elst vorm te geven. Daarbij gaat het om simpele speelelementen, zoveel mogelijk van natuurlijk materiaal (bv. boomstammen en boomschijven), een plek om hutten te bouwen en een picknickbank, een trapveldje, een schoon zandgebiedje en dergelijke.
- Onderzocht kan worden, of de wal aan de noordkant een mooi uitzicht biedt en of er een kijker geplaatst kan worden (net als bij de fabriekspijp) om vanaf dit hoge uitzichtpunt de natuurlijke omgeving te verkennen en het wild in het stiltegebied (rustgebied voor dieren in het oostelijk deel van de Plantage Willem III) te observeren (damherten, reeën, Galloways en Koniks).
Dit mooie plan kan echter alleen verwezenlijkt worden, als de Raad van Rhenen besluit om aan het gebied de bestemming Natuur toe te voegen en niet Natuur en Wonen. Ook UL wil graag, dat het natuur wordt en wil het terrein op die basis verwerven.
Momenteel wordt er gewerkt aan schetsen om een en ander inzichtelijk te maken. Wij als vertegenwoordigers van de Elster bevolking willen alle medewerking verlenen en royaal onze stem laten horen op 11 september. “MOB naar de Natuur” presenteert daar het plan, dat we samen met NMU en UL hebben gemaakt.
In De Hank van eind augustus zullen wij onze prachtige positieve invulling middels een interview presenteren. Ook de Rhenens Betuwse Courant (RBC) en De Gelderlander hebben ons gevraagd voor een interview.
Op het internet is een petitie geplaatst voor natuur op het MOB-complex. Als “volger” van MOB naar de Natuur vragen wij uw medewerking aan de verspreiding. De macht van het Getal zal meewerken om ons doel te bereiken!
Wie het leuk vindt om passende initiatieven toe te voegen aan hetgeen hierboven staat, is vanaf nu hartelijk uitgenodigd om meer ideeën bij de MOB Top-5 te lanceren via ons secretariaat E-mail: dijkstra_anneke@hotmail.com
Namens “MOB naar de Natuur”, Wim van Zanten
Teken de petitie “MOB naar de natuur“.
Woningbouw MOB-terrein: bedreiging voor de natuur.
Han Runhaar, 15-7-2017
Verscholen aan de rand van de Plantage Willem III ligt een mobilisatieterrein (MOB-terrein) van defensie dat al jaren niet meer als zodanig wordt gebruikt. Het Vastgoedbedrijf van Defensie heeft daarom het terrein te koop gezet. Om de waarde van het terrein te vergroten heeft het vastgoedbedrijf aan de gemeente Rhenen gevraagd mee te werken aan een wijziging van de bestemming van ‘maatschappelijk’ naar ‘wonen en natuur’. De gemeente heeft zich bereid getoond om aan die bestemmingswijziging mee te werken. Elders in dit nummer wordt uitgebreider ingegaan op de stand van zaken rond de verkoop van het gebied en de voorgenomen bestemmingswijziging. Hier wil ik ingaan op een aspect dat tot nu toe onderbelicht is gebleven, en dat is het effect dat woningbouw op het MOB-terrein zal hebben op de natuur.
In de discussie over de geplande bestemmingsplanwijziging wordt tot nu toe alleen aandacht besteed aan de effecten van woningbouw op de natuur die nu op het MOB-terrein aanwezig is. Die effecten zullen inderdaad bescheiden zijn, mits het bestaande bos wordt gehandhaafd en rekening wordt gehouden met mogelijk nadelige effecten op vleermuizen. Wat echter zorgvuldig buiten de discussie wordt gehouden is de nadelige invloed die bewoning van het MOB-terrein zal hebben op de omliggende natuur. Dat is merkwaardig, omdat het gebied deel uitmaakt van Nationale Park de Utrechtse Heuvelrug aan drie kanten wordt begrensd door het natuurgebied de Plantage Willem III van Utrechts Landschap (zie figuur). Verstoring door geluid en licht zal een nadelige effect hebben op de fauna in dat gebied. Maar nog belangrijker is het effect van toegenomen predatie door met name huiskatten.
Jaarlijks worden door huiskatten vele miljoenen vogels gedood. De schattingen voor Nederland lopen uiteen van 30 tot 140 miljoen vogels per jaar, een aanzienlijk deel van de jaarlijkse aanwas aan jonge vogels. De vogelsoorten die in en rond de stad voorkomen zijn aangepast aan de hoge predatiedruk door katten doordat ze in holtes of nestkasten broeden (bijvoorbeeld mezen) of doordat ze veel jongen produceren. Een voorbeeld van dat laatste vormen merels. Die vormen een belangrijke prooi voor huiskatten, maar kunnen dat compenseren doordat ze meerdere keren per jaar broeden. Het verlies door predatie wordt voor door deze soort voldoende gecompenseerd door het grote voedselaanbod in stadstuinen en -parken.
Boompieper met voer
Dat laatste geldt echter niet voor de vogels die voorkomen in de Plantage Willem III en de Remmerdense Heide. De hier voorkomende soorten zijn grotendeels grondbroeders of soorten die laag in de struiken broeden, die normaliter maar één legsel per jaar hebben. Ze zijn daarmee zeer kwetsbaar voor predatie door loslopende huiskatten. Het gaat om voor de Plantage Willem III en Remmerdense Heide kenmerkende soorten als Boompieper, Boomleeuwerik, Geelgors en Roodborsttapuit. Door voldoende rust en voedselaanbod te creëren hoopt Utrechts Landschap op termijn ook zeldzame soorten als Nachtzwaluw en Grauwe Klauwier in het gebied terug te krijgen. Net als de hiervoor genoemde soorten zijn deze soorten zeer gevoelig voor predatie door katten. Het is daarom te verwachten dat aanleg van woningen op het MOB-terrein een sterk nadelig effect zal hebben op de voor het gebied kenmerkende vogels en natuurambities voor het gebied.
Door vastgoedbedrijf en gemeente wordt uitgegaan van de aanleg van ca. 15 woningen op het MOB-terrein. Uitgaande van het gemiddelde aantal katten per huishouden in Nederland zal dat al snel neerkomen op een tiental katten of meer, en vele honderden door katten gedode vogels. Dat zullen niet alleen merels zijn van het MOB-terrein zelf, maar ook vogels uit de omringend Plantage Willem III. Door Thomas en anderen* is Engeland nagegaan hoe groot de actieradius van katten is, en zij komen op basis daarvan tot een afstand van 300 tot 400 meter die minimaal zou moeten worden aangehouden als veilige afstand vanaf bebouwing om predatie door katten te voorkomen.
Ligging MOB-terrein binnen Plantage Willem III.
In bijgaand kaartje is met rode stippellijn aangegeven in welk deel van het aangrenzende natuurgebied serieuze natuurschade door predatie van katten te verwachten is bij een afstand van 350 m. Daaruit is af te lezen dat een aanzienlijk deel van de Plantage Willem III en de Remmerdense Heide ligt binnen het beïnvloedingsgebied van huiskatten vanuit het MOB-terrein.
Het MOB-terrein maakt deel uit van het Nationaal Park de Utrechtse Heuvelrug en van het Nationale Natuur-Netwerk (NNN), de opvolger van de vroegere Ecologische Hoofd-Structuur (EHS). Volgens het provinciale beleid zijn binnen de NNN geen activiteiten toegestaan die een nadelige effect hebben op de natuur. Zoals hiervoor aangegeven zijn die effecten wel degelijk, niet alleen op het MOB-terrein zelf maar ook in het aanliggende natuurgebied. Het is onduidelijk waarom de gemeente Rhenen medewerking wil verlenen aan woningbouwplannen die zo duidelijk in tegenspraak zijn met het provinciale beleid. Daarbij wordt uitgegaan van een valse voorstelling van zaken, alsof wonen en natuur hier harmonieus samen kunnen gaan. In plaatsen van te praten ‘wonen en natuur’ zou het voor de discussie helderder zijn om te spreken over ‘wonen óf natuur’.
*) Thomas, R.L., Baker, P.J. & Fellowes, M.D.E. Ranging characteristics of the domestic cat (Felis catus) in an urban environment. Urban Ecosyst (2014) 17: 911.