Ruimte voor de rivier

Afsluitende bijeenkomst in Elst van de vier Ruimte voor de Rivier projecten langs de Neder Rijn

Oktober2014: Jules Scholten

Afsluiting project Ruimte voor de rivier.

Afsluiting project Ruimte voor de rivier.

Donderdagmiddag 30 oktober 2014 organiseerde RWS een bijeenkomst over de voltooiing van de vier Ruimte voor de Rivierprojecten langs de Neder Rijn, te weten: rivierverruimingen Doorwerth, Middelwaard, Tollewaard en Elst. De drie laatste projecten hadden onze interesse vanwege ligging respectievelijk tegenover en in Rhenen. Het project in Doorwerth ligt buiten onze interessesfeer. De projecten Middelwaard en Tollewaard werden al begin 2013 voltooid. Het was toen interessant om te zien dat vrijwel direct na de voltooiing er een periode van hoog water was die grote delen van de betreffende uiterwaarden deed onderlopen. Het project in Elst bij de voormalige steenfabriek en kraanmachinistenschool liep vertraging op omdat er bodemverontreiniging met asbest was gevonden en ook omdat bij de aanvoer van klei in het verleden voor de steenfabriek explosieven waren terecht gekomen op het terrein die moesten worden geruimd met speciale werktuigen.

Het bijzondere aan deze vier projecten was dat – nadat door RWS was besloten hoe de projecten uit te voeren – de uitvoering en ook de communicatie daarover met alle betrokken partijen werd overgedragen aan de aannemerscombinatie van Boskalis en Grontmij die de inschrijving op de vier projecten had gewonnen.

Van de WMR waren Wil Schulte, Dirk Prins en Jules Scholten aanwezig onder de genodigden.

Het gerestaureerde gedeelte van de schoorsteen met op 35 meter hoog een Slechtvalk-kast.

Het gerestaureerde gedeelte van de schoorsteen met op 35 meter hoog een Slechtvalk-kast.

Het was een nuttige en informatieve bijeenkomst, ook in de marge. Na een aantal inleidende woorden door hooggeplaatste RWS medewerkers kreeg wethouder Van den Berg het woord vanwege de ligging van het Elster project in de gemeente Rhenen. Daarna werd er een soort panel discussie met 4 deskundigen (een hoofdingenieur van RWS, een directeur van Boskalis en twee deskundigen van overkoepelende organisaties van weg- en waterbouw aannemers) gehouden waaraan de zaal niet mocht deelnemen. De ‘paneldiscussie’ was een ‘feel good show’ met veel reclame voor de gevolgde aanpak waarbij de aannemers het voortouw kregen in de uitvoering en de communicatie met alle betrokken partijen. Alle panelleden spraken met lof over het succes van deze nieuwe aanpak die volgens hen ook elders met succes kan worden toegepast. Jammer genoeg werd niet vermeld, dat in het begin van de uitvoeringsfase er veel onbegrip en ook wrevel bestond onder omwonenden en milieu- en natuurgroepen bij met name het Tollewaard project. De klacht was dat men de aannemers niet zo maar vertrouwde en dat RWS haar verantwoordelijkheid over de projecten ontweek en zich verschool achter de aannemers en daarvoor de zogeheten BAHAMA aanpak verkoos: ‘laat de aannemers al het werk doen dan kan RWS met vakantie naar de BAHAMAs’. Ook de gemeente Rhenen was ontstemd dat B&W moest gaan praten met de aannemers en dat RWS daar niet bij zou zijn.

Met de gekozen aanpak is het uiteindelijk goed gegaan, maar dat vertelt waarschijnlijk meer over de kwaliteit van de aannemerscombinatie dan over de inbreng van RWS! De les voor RWS zou moeten zijn aan het begin van de uitvoeringsfase te zorgen voor een betere communicatie naar alle betrokken partijen om de aanpak uit te leggen met aanduiding van de voordelen en de mogelijke risico’s van de te volgen aanpak. (Er is hierover een e-mail gezonden aan RWS).

Het gebied bij de voormalige steenfabriek, Elst.

Het gebied bij de voormalige steenfabriek, Elst.

Het gebied in Elst ziet er mooi en goed afgewerkt uit. Als er binnenkort een periode met hoog water komt, dan gaat het gebied er meer natuurlijk uitzien en wat minder ‘man-made’.

 

Wat betreft het toekomstige beheer van de gebieden liet de omgevingsmanager van de vier projecten weten dat de EU een openbare aanbesteding vereist. Het Utrechts Landschap (HUL) stond al klaar om het beheer van het project bij de voormalige steenfabriek in Elst uit te voeren maar moet dus meedoen aan de openbare aanbesteding procedure. Het vermoeden is dat HUL dat wel gegund zal krijgen want er zijn weinig andere partijen die belangstelling hebben. Wat betreft Middelwaard en Tollewaard ligt de situatie minder gunstig. Het Geldersch Landschap heeft zich enige tijd geleden al afgemeld als gegadigde en nu wordt gedacht aan beheer door een Agrarische Natuurvereniging.  Dat lijkt een weinig gelukkige oplossing omdat dit soort verenigingen waarschijnlijk meer aandacht heeft voor de agrarische aspecten dan voor de natuuraspecten in verband met het type begrazing en maaibeheer dat nodig is voor de ontwikkeling van met name stroomdalvegetatie. In de tussentijd verzorgt RWS het beheer.

Terug naar boven

 

Planologische Kernbeslissing

 

In de Planologische Kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier, die in werking is getreden in januari 2007, is vastgelegd hoe moet worden omgegaan met de hoogwaterproblematiek. Er moet namelijk vanuit worden gegaan dat de afvoer van het water van de grote rivieren zal toenemen door de klimaatverandering, de toename in verhard oppervlak in het totale stroomgebied van de grote rivieren en door voortgaande bodemdaling vooral in het westen en midden van Nederland. De PKB vormt een breuk met het beleid in het verleden; het accent is verschoven van dijkverbetering naar rivierverruiming.

De PKB heeft geresulteerd in de uitvoering van een groot aantal (40) maatregelen om de waterberging in de uiterwaarden tijdens perioden van hoogwater te vergroten.

De maatregelen hebben twee doelstellingen, te weten: (1) een verlaging van de waterstand tijdens hoogwaterperioden en (2) gelijktijdige verbetering van de ruimtelijke kwaliteit in de uiterwaarden.

Voor Rhenen en omgeving zijn drie maatregelen van belang. Het gaat om de volgende uiterwaardengebieden:

 

  • De Middelwaard, dat is het gebied direct tegenover Rhenen in de gemeenten Buren en Neder Betuwe ten westen en ten oosten van de Rijnbrug
  • De Tollewaard ten westen van de Middelwaard tegenover Elst in de gemeente Buren en
  • De obstakelverwijdering voormalige kraanmachinistenschool te Elst.
Ruimte voor de Rivier, maatregelen Rhenen.

Ruimte voor de Rivier, maatregelen Rhenen.

De maatregelen in de Middelwaard en de Tollewaard zijn in 2013 uitgevoerd en voltooid. De uitvoering van het derde project in Elst heeft enige vertraging ondervonden vanwege een bodemverontreiniging die eerst moet worden gesaneerd.

De WMR heeft aan alle drie projecten haar bijdrage geleverd door deelname aan begeleidingsgroepen en bijeenkomsten. Het resultaat mag er zijn. De ruimtelijke kwaliteit en de natuurontwikkeling in de drie gebieden heeft geprofiteerd van de uitvoering van de maatregelen.

 

Terug naar boven